CHX (Chlorhexidine Gluconate) ứng dụng và đặc tính trong nội nha

CHX (Chlorhexidine Gluconate) là gì?

CHX (Chlorhexidine Gluconate), một hợp chất Bisbiguanide với công thức hóa học C22-H30-Cl2-N10, là chất sát khuẩn quan trọng trong lĩnh vực nội nha. CHX, dưới dạng muối Gluconate, mang tính cách mạng trong việc chống nhiễm khuẩn và kiểm soát nhiễm trùng răng miệng.

Cơ chế sát khuẩn của CHX

Cơ chế sát khuẩn của CHX đặc biệt hiệu quả: Phân tử CHX tích điện dương tương tác mạnh mẽ với màng tế bào vi khuẩn tích điện âm, từ đó gây thủng màng và tiêu diệt vi khuẩn. Ở nồng độ thấp (0.12-0.2%), CHX thể hiện tính kiềm khuẩn, còn ở nồng độ cao (2%), nó hoạt động như một chất sát khuẩn mạnh mẽ.

Điểm nổi bật của CHX

Điểm nổi là hiệu ứng Zombie, giúp nó trở thành chất sát khuẩn gia tăng theo cấp số nhân khi vi khuẩn chết trở thành trung gian truyền nhiễm sang các tế bào khác. Phổ sát khuẩn của CHX rất rộng, bao gồm cả vi khuẩn Gram dương và âm.

Về mặt ứng dụng lâm sàng, CHX không chỉ sát khuẩn mạnh mẽ mà còn có khả năng bám dính lên mô ngà và ống tuỷ, duy trì hiệu quả đến 12 tuần. Tuy nhiên, khi sử dụng cùng với các hoá chất nội nha khác như NaClO và EDTA, cần thận trọng vì chúng có thể tương tác giảm hiệu quả của nhau.

Kết luận, trong nội nha, CHX nên được sử dụng ở nồng độ 2% và ít nhất trong vòng một ngày để đạt hiệu quả sát khuẩn tối ưu. Đặc biệt, trước khi áp dụng CHX, việc làm sạch kỹ lưỡng với NaClO và EDTA là bước không thể bỏ qua để đảm bảo hiệu quả điều trị.

Các yếu tố tác động lên hoạt tính CHX

Hoạt tính của Chlorhexidine(CHX) phụ thuộc vào nồng độ của dung dịch CHX. Dưới đây là các yếu tố tác động lên hoạt tính của CHX:

1. Nồng độ dung dịch CHX: Hoạt tính của CHX tăng lên với sự tăng nồng độ của dung dịch. Ví dụ, CHX ở nồng độ 2% có khả năng giết vi khuẩn mạnh hơn so với CHX ở nồng độ thấp hơn.

2. Dạng của CHX: CHX có thể được cung cấp dưới dạng dung dịch hoặc gel. Trong một số trường hợp, dạng gel có thể có hiệu quả nhanh hơn so với dung dịch. Ví dụ, CHX dạng gel 2% có thể giết vi khuẩn trong thời gian ngắn hơn so với CHX dung dịch 2%.

3. Thời gian tiếp xúc: Thời gian tiếp xúc giữa CHX và vi khuẩn cũng quan trọng. Thường thì, vi khuẩn sẽ bị tiêu diệt sau một khoảng thời gian nhất định tiếp xúc với CHX.

4. Tác động của các yếu tố khác: Các yếu tố khác như pH của môi trường, có mặt của các chất hòa tan và sự hiện diện của các hợp chất khác cũng có thể ảnh hưởng đến hoạt tính của CHX.

Thời gian sử dụng CHX

Thời gian sử dụng CHX trên lâm sàng

Thông tin về thời gian tối ưu để đạt được hiệu quả sát khuẩn của CHX trên lâm sàng rất quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong việc sử dụng chất này:

1. Thời gian kháng khuẩn ban đầu: CHX 2% mất khoảng 1 giờ để phát huy hiệu quả kháng khuẩn trên mô ngà. Trong khoảng thời gian này, khả năng sát khuẩn của CHX có thể bị ức chế hoặc không hoàn toàn hiệu quả.

2. Hiệu quả sát khuẩn tối ưu: Sau 24 giờ, CHX 2% đạt được hiệu quả sát khuẩn tối ưu. Điều này ngụ ý rằng sau một thời gian tiếp xúc đủ lâu, CHX có thể loại bỏ vi khuẩn một cách hiệu quả và duy trì hiệu quả sát khuẩn trong thời gian dài.

Thời gian tối ưu tác dụng lên Biofilm

Thông tin về thời gian tối ưu để đạt được hiệu quả loại bỏ biofilm là rất quan trọng trong việc quản lý và điều trị nhiễm trùng. Dựa trên thông tin bạn cung cấp:

1. Thời gian tối ưu cho CHX 2%: Sau 24 giờ, CHX 2% đạt được hiệu quả loại bỏ biofilm tối ưu của E.faecalis. Điều này ngụ ý rằng CHX có khả năng loại bỏ biofilm và ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn trong một thời gian ngắn.

2. So sánh với hỗn hợp antibiotics: Trong trường hợp này, so sánh giữa CHX 2% và hỗn hợp antibiotics (clindamycin với metronidazole) cho thấy rằng sau 24 giờ, CHX 2% có hiệu quả tốt hơn trong việc loại bỏ biofilm của E.faecalis. Điều này có thể ngụ ý rằng CHX có thể là lựa chọn hiệu quả trong việc quản lý nhiễm trùng biofilm.

Tương tác của Chlorhexidine (CHX) với các chất nội nha khác

Tương tác của Chlorhexidine (CHX) với các hoá chất nội nha khác là một vấn đề quan trọng cần được lưu ý trong quá trình điều trị nha khoa. Dưới đây là một số tương tác của CHX với các hoá chất khác và lưu ý khi sử dụng:

1. Tương tác với NaClO (Natri hypochlorite):

   • NaClO và CHX tạo ra các sản phẩm kết tủa, chủ yếu là 4-chloroaniline (PCA), dẫn đến giảm hoạt tính của cả hai chất.
   • Tương tác này có thể gây đổi màu mô răng và ảnh hưởng đến vật liệu trám bít.

2. Tương tác với EDTA (Ethylene Diamine Tetraacetic Acid):

   • EDTA và CHX phản ứng acid-base tạo thành dung dịch muối màu trắng.
   • Tương tác này cũng có thể làm giảm hoạt tính của cả hai chất.

Lưu ý khi sử dụng dung dịch bơm rửa chứa CHX:

• Không trộn lẫn NaClO, EDTA và CHX với nhau.
• Có thể sử dụng phối hợp NaClO, EDTA và CHX nhưng cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
  • Rửa sạch NaClO và EDTA trước khi đặt CHX bằng nước muối sinh lí.
  • Sau khi rửa sạch, phải thấm khô ống tuỷ bằng côn giấy trước khi sử dụng CHX.